Gas perikelen - Imposante kloven

Op vrijdag 27 december rijden we al vroeg in colonne vanaf onze wild-camp onder de rotsen over de onverharde weg richting de Gorges du Todra. 

Allemaal over de onverharde weg

Eerst boodschappen doen op de bazaar, altijd leuk, zoveel te zien; gewoon het dagelijkse Marokkaanse leven. 

Zomaar wat mannen bij hun winkeltjes op de bazaar,

Prachtige uitstalling van allerlei deegwaren

Vandaag een lange rit van 283 kilometer! Nils voelt zich moe dus ik rij het grootste deel van de dag. De ondergrondse irrigatie-kanalen van vele honderden jaren oud zijn wel aardig, maar erg toeristisch. Voor de koffie rij ik zomaar een klein paadje op. Een leuk plekje, maar het draaien bezorgt ons kippenvel: het is een beetje te smal. Volgende keer toch beter uitkijken, Hanneke!

Het uitzicht op de palmentuin van Tenehir is prachtig. We eten er even snel een boterhammetje, daarvoor hadden we nog geen tijd gemaakt.

Gorges du Todhra

De kloof gemaakt door het riviertje de Todhra is overweldigend. De wanden zijn wel bijna 300 m hoog. 

Ingang van de Gorges du Todhra

Nils doet een middagslaapje, ik ga lekker wandelen in de kloof. Hoog in de heuvels gaan de ezeltjes naar huis, een vrouwtje sjokt er achteraan. Een heel ander leven dan wij hebben met onze luxe campers.

Op een ezelpaadje naar huis met je kind op de rug

De kloof gaat verder dus rijden we nog even door, het eind is te ver, we moeten terug naar de camping. De volgende dag is Nils nog steeds moe; hij kiest voor een rustdag op de camping. 

Ik fiets op om op mijn elektrische fietsje een prachtige route door de kloof, uiteindelijk 25 km naar het einde waar een grote stuwdam wordt gebouwd. Het is schitterend; op de fiets kun je prachtig om je heen kijken en er is weinig autoverkeer. Een top dag! 

Hoe klein is mijn fiets in deze imposante omgeving 

Ook is het fijn dat Nils ondertussen op de camping de ramen en de zonnepanelen heeft schoongemaakt en de was heeft opgevouwen, die ik avond ervoor nog even in de wasmachine van de camping had gedaan. 

Gorges de Dades

Zondag rijden we door naar de Gorges de Dades. Het is niet ver, 53 km. De camping waar we naartoe gaan is eigenlijk te klein voor 13 campers; maar het uitzicht vanaf het terrasje voor onze auto’s is adembenemend. 

Op een kluitje voor dit prachtige uitzicht, onder

De rotsen tegenover ons lijken wel reuze vingers die naar boven wijzen. We maken meteen diezelfde middag met Hans en Nancy een stevige wandeling maken door dit rotsachtige landschap. Het kan net voor mijn voeten, hoop ik.

Vandaag rijden we in konvooi de moeilijke weg langs deze kloof helemaal naar boven. Er is koffie halverwege in een restaurant met een schitterende uitzicht op de vele haarspeldbochten die we net hebben gereden.

Hier hebben we gereden met alle campers

Een uurtje later staat een prachtig gedekte tafel voor ons klaar met een overheerlijke berber-omelet, vers geperst sinaasappelsap en Marokkaans gebak. Wat hebben we het slecht. . .

De terugweg rijdt iedere camper zelf. Wij blijven uitgebreid stilstaan en fotograferen bij alle mooie plekjes; er is zelfs sneeuw op de hoogste toppen! 

Terug op de camping zit iedereen in het zonnetje aan een drankje; wij doen gezellig mee.

Gas-perikelen

We zitten hier op 1600 meter hoogte. Het weer is prachtig, diep-blauwe lucht met een heerlijk warme zon. Maar als de zon weg is om zes uur ‘s middags wordt het meteen veel kouder. Vooral ‘s ochtends is het erg koud in de camper, vanochtend was het 6°, brrrrrrr. Hier komt de zon pas na tien uur over de berg. 

Zoals eerder geschreven hebben we zorg over ons gas. Eén fles bleek na een week al leeg te zijn! Hoe kan dat nou? Ik ruik steeds wel gas als we het gas-compartiment openmaken, maar dat schijnt normaal te zijn. Hebben we een lek? Robert, een van onze medereizigers heeft een meet-apparaatje wat door de fles heen meet. Die geeft aan dat inderdaad één fles bijna leeg is, maar de ander maar voor 1/3-de vol. De meter op de gasfles zelf, geeft wel aan dat de fles nog vol is. Wat is het nu echt?

Zonder gas staan is niet fijn; in Marokko kun je geen LPG tanken! Om in ieder geval te kunnen koken, gaan we gewapend met een tekening en de juiste Franse woorden op zoek naar een Marokkaanse gasfles en een gasfornuis. Iedereen is heel behulpzaam, de gasslang en regulator worden wel even uit een ander winkeltje voor ons gehaald. In totaal zijn we € 45 kwijt, dat valt mee. Dat betekent wel buiten koken.

Buiten koken op ons nieuwe kooktoestel en Maraokkanse gasfles

Nu we hoger zitten worden de nachten erg koud en doet het gebrek aan verwarming in de camper zich letterlijk voelen. Ik bel naar onze dealer: “Ja, de gasflessen kunnen prima opnieuw worden gevuld”. Dat is fijn, want dat kan misschien over twee dagen. De gasflessen moeten dan wel losgekoppeld kunnen worden van het LPG vul-systeem. Een andere medereiziger, Jan, biedt aan om er met ons naar te kijken. We komen tot de conclusie dat onze gasflessen alleen losgekoppeld kunnen worden als ze helemaal leeg zijn. En ze kunnen alleen maar worden gevuld via de LPG tank-opening zover we het nu kunnen bekijken. Dat schiet niet op.

Kerstlichtjes in  onze camper

Misschien kan onze Marokkaanse gasfles wel aangesloten worden als eenmaal onze eigen flessen leeg zijn. Na heel wat proberen en met een koppelstuk van weer een andere medereiziger lukt dat uiteindelijk. Nu is het plan onze eigen gasflessen leeg te maken en daarna de Marokkaanse gasfles aan ons systeem te koppelen.

Als die leeg is kan die weer geruild worden voor een volle. Dat kan hier (bijna) overal. Hopelijk zijn we dan niet net aan het koken op een wild-camp. Nou ja, dan eten we die avond maar brood.

In de toekomst gaan we doen wat weer een andere medereiziger heeft gedaan, een extra aansluiting maken voor een aparte gasfles, zodat je altijd een gastles van het land kunt gebruiken als de nood aan de man komt. . . . Al doende leert men, wij tenminste.

Kerstdiner onder de sterrenhemel

Maandag 23 december is een lange  rijdag.  In Bouarfa  stoppen we om brood te kopen. Deze maandagochtend is het gezellig druk op straat, heel wat levendiger dan de zaterdag ervoor. Verder gaat het, langs schitterende uitzichten, rode rotsen, palmen-tuinen met kleine dorpjes, zelfs een oud fort van modder en stro. Soms staat er zelfs water in de rivierbedding. We komen ogen te kort!

Rode rotsen, een oud fort, rivier met water

Hans en Nancy hebben alweer zo’n mooi plekje gevonden, we staan op een kleine hoogte naast de bron van een riviertje. Er is nog tijd voor een lekker wandelen met mooie uitzichten voor de zon ondergaat.

Dinsdag rijden we helemaal door de vallei van de rivier de Ziz met pittoreske dorpjes tussen de uitgestrekte palmen-tuinen,, zoals Tafilalet. Op de parkeerplaats met uitzicht op dit dorpje staat zomaar een grote toeristenbus. Terug in de toeristische wereld. . .

Tafaletin het dal van de Ziz

In dit dal van de Ziz wordt een enorme stuwdam gebouwd. Later zien we tientallen dadel-plantages aangeplant worden. Gaan die allemaal het water gebruiken wat door de stuwdam wordt tegengehouden?

Het toegangshek  van deze plantages is mooi in oude stijl uitgevoerd. Vaak staat er al een enorm landhuis. Blijkbaar hebben de eigenaren voldoende financiële middelen om dit allemaal te kunnen betalen.

We stoppen voor een uurtje op de bazaar van Erfoud voor de dagelijkse boodschappen. Het is er gezellig druk! In konvooi rijden we in het begin van de middag naar de Rode Duinen via een onverharde weg. Spannend! 

Onderweg naar en in het zand geparkeerd  voor 2 nachten

Hans dirigeert onze campers vakkundig in en vlak naast de grote rode duinen en het zand. We hebben een spectaculair uitzicht vanuit Zwerver! De duinen zijn het mooist aan het begin en het einde van de dag, dus gaan we vrijwel meteen op stap naar een hoog duin een behoorlijk eind verder. Het is steil en in rul zand lopen is best lastig, maar we halen de top! 

Op de top, kijkend naar kamelen

Daar blijven we heerlijk een uurtje zitten om van de uitzichten te genieten. Ondertussen komen nog zeven leden van onze groep naar boven gelopen. Gezamenlijk zien we de zon ondergaan. Kamelen leveren toeristen af bij duintoppen om ook te zon te zien onder gaan. Quads crossen een eindje verder. Kortom genoeg te zien!

Terug bij de campers drinken we gezellig een borrel op deze kerstavond. Ik begin te koken maar als er kerstliedjes gezongen gaan worden, met begeleiding van twee gitaren en een dwarsfluit, is dat natuurlijk veel leuker. We hebben veel plezier, langzamerhand komen steeds meer leden van onze groep af op het gezang en doen ook mee. Hartstikke leuk.

Totaal onverwacht komt Nancy rond negen uur langs, we worden bij hun camper verwacht met een het glas. Daar staan allemaal prachtige lichtjes, een tafel met drie grote flessen champagne en dadels gevuld met kaas. Met allen brengen we een toost uit op de eerste kerstreis van Expedition Far East. Wat bijzonder, zo onder de sterren met sfeervolle gekleurde lantaarns met de hele groep kerstavond te beleven!

Kamelentocht 

Voor eerste kerstdag moet de wekker op 6:30 uur: de kamelen staan klaar om ons naar een hoog duin te brengen voor de zonsopgang. In het donker gaan we op weg. Vanaf de rug van een kameel krijgt de wereld langzamerhand vorm. De rit wordt bekroond met de zonsopgang vanaf een hoog duin. Het is natuurlijk wel koud, dus bij terugkomst smaakt de warme thee met ontbijt heerlijk! Ondertussen is de zon zo krachtig dat we buiten voor onze camper heerlijk kunnen opwarmen.

De dag eindigt met nog een verrassing: Hans en Nancy organiseren een kerstdiner in de woestijn. Met onze eigen tafels, stoelen, borden en bestek wordt een sfeervol restaurant gecreëerd. Lichtjes langs de weg en op tafel, een knappend kampvuur, de schitterende sterrenhemel maken deze ervaring uniek. Het eten is typisch Marokkaans en heerlijk, net als de wijn. Kerstdiner buiten in de woestijn, om nooit te vergeten!

Kerstdiner onder de strrenhemel

 Vandaag, tweede kerstdag, mogen we uitslapen. Een korte rit brengt ons naar weer een prachtige plek zomaar onder de rotsen. Daar klimmen we met z’n alle naar een uitzicht punt en lopen een rondje. 

We genieten in een lekker warm zonnetje van de uitzichten met een drankje voor onze camper, tot de zon ondergaat; dan wordt het koud en gaan we koken en naar binnen.  Wat is Marokko mooi!

En we hebben nog bijna 30 dagen te gaan . . . .

Het Oman gevoel in Marokko

De rit verder naar het zuidoosten van Marokko is prachtig! Het plateau van Rekkam is een vlakke steenwoestijn doorsneden met bergen. De uitzichten zijn fenomenaal vooral in de ochtend en avond als de zon laag staat.

Het landschap lijkt leeg en dat is het natuurlijk ook. Toch is er genoeg te zien. De lokale Berber bevolking hoedt schapen: hun lage bruine huizen (of moet ik schrijven hutten?) vallen nauwelijks op in het vlakke landschap. Later zien we ook tenten gemaakt van allerlei kleurige rest-materialen. Zoals eerder genoemd is het hier koud; de kleding van de herders ziet er maar povertjes uit.

In de vroege ochtend is het koud op de motorfiets

Ook de mensen op de motorfietsen en in de laadbak van die motorfietsen hebben het vast ook heel koud.

‘s Middags stoppen we in een klein plaatsje, Bouarfa. Niet veel bijzonders, maar het is leuk om de lokale bevolking te bekijken. We eten een broodje op een terrasje in de zon, lekker!

We slapen weer op een prachtige plek aan de voet hun van een paar heuvels of bergen. Tegen zonsondergang lopen we naar boven en zien de campers heel klein onder ons. Mooi! We hebben het gevoel dat we “op wadi” zijn in Oman, maar dan met een camper met alle luxe. Heerlijk. Het blijft koud,  dus de volgende morgen vertrekken we vroeg, de automotor maakt de camper lekker warm.

De campers zijn heel klein in de verte

Het landschap blijft imponerend! Er staat een vrolijk gekleurd schooltje langs de weg. Op zaterdag is er geen school vertelt iemand die hard aan het werk is om het hek te herstellen. 

Schooltje midden in de woestijn

Een aantal kamelen steekt zomaar de weg over.

We volgen een afslag naar een “barrage”, een dam. Hier wordt het water tegen gehouden, er is een klein meer. Het is ons niet helemaal duidelijk wat men ermee doet. 

De weg eindigt letterlijk in Figuig, het meest zuidwestelijke puntje van Marokko. Hier is de grens met Algerije, maar die is al vele jaren dicht. Er is een grensgeschil tussen beide landen, in de zestiger jaren is er zelfs om gevochten.

Figuig bestaat uit zeven kernen, Ksars genoemd, ieder met hun eigen bron. Het water daarvan wordt gebruikt om de een paar honderdduizend dadelpalmen te bevloeien. Daaronder wordt groente en gras geteeld. Hans neemt ons mee op een wandeling langs de bevloeiingskanalen en door een van de dorpjes, waar de huizen boven de straat zijn gebouwd. Lekker koel in de zomer.

Gerestaureerd stukvan de verdedigingsmuur

Vroeger waren alle huizen en wachttorens van modder en stro gebouwd. De stammen van palmbomen waren de plafonds. Dit materiaal is niet erg bestendig; langzamerhand worden deze “modder”huizen vervangen door beton. Het is een bijzondere ervaring om door de nauwe smalle straatjes te lopen. Iedereen fietst hier dus we moeten wel oppassen. Het doet ons erg denken aan Oman. 

In Figuig staan we op een camping, even een beetje luxe, al staan we dicht op elkaar. De camping is klein, sommige van onze campers zijn heel groot. De koelkast kan op elektriciteit, handig als je zuinig wilt zijn met gas. De douche is heerlijk warm. Het weer is een stuk beter: we kunnen buiten zitten, genieten! En we hebben goed internet, ook dat is weer fijn! 

We blijven twee nachtjes: zondag gaan we zelf op stap met onze fietsjes. Het is ontzettend leuk om door alle straatjes en dwars door de dadel plantages te fietsen.

We vinden de oude minaret uit de 12^e eeuw. Ook zijn er openbare bad gelegenheden gerestaureerd, net als een deel van de verdedigingswerken. Mooi om te zien.

Minaret uit de 12-de eeuw

Morgen weer verder, eerst weer terug, naar Bouarfa; immers de weg eindigt hier. Dan door naar de duinen in het zuiden van Marokko. We staan dan vier nachten in de vrije natuur. Of daar internet is, moeten we afwachten! De uitzichten en het landschap beloven spectaculair te zijn!

Wildcamp op Plateau du Rekkam

De wind waait rond de camper, zonsondergang is prachtig. De uitzichten in dit niemandsland, de steenwoestijn hier op dit plateau zijn groots. We hoeven niet bang te zijn voor burengerucht, de rest van onze groep staat vele tientallen meters verder weg. Het is onze eerste “Wildcamp”  met Hans en Nancy en de overige 10 campers van deze reis met Expedition Far East. 

Wildcamp op Plateau du Rekkamp

De sterrenhemel straalt boven ons hoofd, maar we zijn voorzichtig met naar buiten gaan; het is koud! Vannacht koelt het af naar 6°, wel bóven nul. We hebben een prima kachel in Zwerver, maar niet voldoende gas! LPG tanken aan de pomp kan niet in Marokko. Wel kunnen over drie weken in Marrakesch de flessen opnieuw worden gevuld, als we die tenminste goed los weten te krijgen uit hun hokje. Dat gaan we zien, maar voorlopig doen we zuinig aan: geen kachel. Het gas is immers ook al nodig voor koken, er zijn geen restaurantjes op een Wildcamp, én voor de koelkast, geen stopcontact. Nu zit ik dus helemaal ingepakt met warme dekens over mijn benen en voeten. Straks met een warm waterkruik naar bed, maar dat laatste kost ook gas. Nou ja, zoals Hans zegt: “Voor alles is een oplossing”, dus dit zal ook wel weer goed komen. Het goede nieuws is dat het over-morgen warmer wordt! Weeronline belooft 20 graden. … overdag. 

Nog eventjes terug: woensdag 16 december verzamelen we allemaal op een parkeerplaats aan het strand bij Motril in Zuid Spanje. Die middag is de introductie bijeenkomst, gewoon buiten op het gras naast de truck van Hans en Nancy, de reisleiding. We krijgen een gedetailleerd route boek. ‘s Middags is er een borrel, zodat we met elkaar kunnen kennismaken. Erg gezellig.

Laatste blik op de Sierra Nevada vanuit Motril

Donderdag-ochtend tekenen we allemaal de route in de kaart. De route wordt ook met de waypoints in ons navigatie apparaat geladen. Hans heeft voor iedereen een klein simkaartje dat hij na de reis weer graag terug wil voor de volgende groep.

In colonne rijden we naar de veerboot, nou ja wij waren een paar minuten te laat en moeten dit stukje zelf rijden (geen goede start. . .) 

We laten Spanje achter ons

De boottocht duurt ongeveer 5 uren. Die worden goed besteed: de Marokkaanse simkaarten van de vorige groep worden in onze telefoons gezet. Ik bof; ik heb meteen Marokkaans internet dat stond nog op het kaartje van de vorige eigenaar.

De reisleiding helpt enorm bij de douane formaliteiten, het gaat gesmeerd. Om 10:00 uur ‘s-avonds staan we op de parkeerplaats bij de haven waar we mogen overnachten. Vanochtend zijn we al om 8:00 uur vertrokken richting zuidoosten. Na geld pinnen en koffie,  koopt iedereen internet en Marokkaans beltegoed, zodat we allemaal goed bereikbaar zijn voor elkaar en de reisleiding.

Op eigen gelegenheid rijdt iedere camper naar deze schitterende overnachtingsplek. 

Marokko is een heel ander land dan Spanje. Van Nador, een grote westers aandoende stad, met zwervers in het park, zijn we nu op het platteland. Onderweg kwamen we steeds meer vrouwen met hoofddoekjes tegen en steeds meer lange gewaden, ook bij mannen. De laatste 100 km had ieder klein dorpje minimaal één of twee grote moskeeën.

Ezel-kar op de weg; onder 3-wiel vrachtwagen

Op het land wordt ge-egd met paarden of ezels. Ezelkarren rijden ook gewoon op de grotere weg, oppassen dus. Schapen worden bovenop de vrachtwagen vervoerd.

Er zijn heel veel kinderen op straat als de scholen in de loop van de middag uitgaan. Iedereen zwaait enthousiast en lacht uitgebreid als we terug zwaaien. Natuurlijk zijn we het bekijks van de dag: 12 relatief grote campers achter elkaar door een klein dorp!

Hans trakteert op het plaatselijke brood: lekker voor de lunch.

Plastic langs de kant van de weg 

We worden niet blij van al het plastic langs de weg. Bij een van de dorpjes leek de vuilnisbelt, plastic-belt tussen dorp en weg te liggen! Al dat plastic waait natuurlijk weg en blijft hangen achter struiken en bomen.

Morgen weer verder en door naar een prachtige oase (Figuig) met heel veel palmbomen vlak bij de Algerijnse grens.

Beste wensen voor 2020 lage resolutie

Granada: prachtig maar wel koud!

Woensdag 11 december rijden we na een prachtige tocht langs de Sierra Nevada met verse sneeuw op de toppen Granada binnen. De camping vlakbij het centrum is gesloten, die wordt verbouwd. We rijden door naar de camping 4 km verder in La Zubia.

De eigenaar vertelt dat we vanavond mee kunnen naar een flamenco show. Dat stond nog op ons lijstje dus zeggen we meteen ja!

Het eten is matig, maar wel gezellig samen met onze Engelse buren. De show is indrukwekkend. Er wordt gepassioneerd gedanst en gezongen; vooral de gitarist maakt op mij veel indruk. Het is erg leuk om zo dicht bij het podium te zitten. Het is winter, er zijn maar ongeveer 10 bezoekers.

Voor en in het Alhambra

Voor donderdag hebben we kaartjes voor het Alhambra, al heel lang geleden geboekt. Onze Engelse buren vertelden dat het lastig was met de bus, dus halen we onze fietsjes te voorschijn. Het fietsen en de weg vinden gaat prima, maar het is wel koud! Ondanks drie truien en handschoenen gaat het maar net. In Granada zelf gaan we eerst maar eens opwarmen en koffie drinken vlakbij de kathedraal. Gezellig!

Het Alhambra is weer erg indrukwekkend,  20 jaar geleden waren we er ook. Wat een prachtige, gevarieerde versieringen, zo in harmonie met elkaar! Het is wel erg druk, gelukkig kunnen we toch nog wat foto’s maken waar niet alleen maar mensen opstaan.

Veel mensen rond de beroemde leeuwen fontein

Vrijdag fietsen we weer naar het centrum, dit keer via een schoenmaker. De voorkant van de zool laat los van Nils zijn goede loopschoenen. De schoenmaker vindt dat hij niet genoeg druk kan zetten om de lijm goed te laten houden en wil de schoenen daarom niet repareren, maar wij hebben weinig keus. Nils heeft heel brede voeten en vindt niet zomaar een ander paar. Uiteindelijk wil de schoenmaker wel een poging wagen ( zonder Garantie). Als we de schoenen ophalen zit de zool goed vast (een blokje in de voorvoet hielp druk te maken). Nu maar afwachten hoe lang dit houdt. Voorlopig loopt Nils maar weer op sandalen.

In het centrum bekijken we de kathedraal: wat een groot imposant gebouw, wel met mooie versieringen. Het contrast met het Alhambra is groot: de kathedraal is  groots, imposant, bedoeld om indruk te maken. Het Alhambra is van buiten heel bescheiden, met vooral van binnen verfijnde versieringen Een andere cultuur.

Imposante kathedraal van Granada 

‘s Middags lopen we door de straatjes van de oude Arabische wijk, het Albaicín. In de kleine smalle straatjes heerst een heel aparte sfeer. Onze fietsjes laten we staan, geen doen met al die trappen. In een van de huizen is een museum gevestigd waar we gratis naar binnen mogen, leuk. Het binnenplaatsje is een en al bloemen, de kamers zijn klein; het uitzicht op het Alhambra is prachtig.

 Het wordt tijd onze reis naar Marokko verder voor te bereiden. We lezen alle informatie van Expedition Far East nog een keer en gaan uitgebreid boodschappen doen, kaas, vleesbeleg, knäckebrood en natuurlijk wijn en (alcoholvrij) bier.

Onderweg naar de havenplaats Motril, waar we iedereen gaan ontmoeten en met de veerboot naar Marokko zullen gaan, is er nog tijd voor een paar dagen wandelen in de bergen. We eindigen die middag bij hetzelfde prachtige stuwmeer als vorig jaar.  We zitten er tot 5 uur ‘s avonds in de zon van het uitzicht te genieten met een prachtige zonsondergang.

Vandaag, zondag 15 december rijden we door het prachtige nationale park van Sierras de Tejeda,enz., waar we een paar mooie wandelingen maken.

Vanmiddag werden we verrast door een Whatsappje van de reisleiding met een paar laatste suggesties. Iedereen heeft zich gemeld, is net als wij bijna in Motril.

We hebben veel zin in ons Marokkaanse avontuur!

Woensdag de plas over naar Marokko